„Grudziądz” változatai közötti eltérés

[ellenőrzött változat][ellenőrzött változat]
Tartalom törölve Tartalom hozzáadva
26. sor:
== Története ==
[[Kép:Grudziąc ulica st.jpg|200px|thumb|Grudziądz ul. Spichrzowa]]
[[Kép:Skyline Graudenz.jpg|thumb|200px|Grudziądz látképe]]
[[Kép:Grudziadznoca.jpg|thumb|200px|Panorama Grudziądza po zmierzchu]]
[[Kép:PlanGrudziadza1913.jpg|thumb|200px|Grudziądza térképe 1913-ból]]
[[Kép:Duchy of Warsaw and Republic of Danzig.JPG|thumb|200px|[[Varsói nagyhercegség]] 1807-1815]]
63 ⟶ 61 sor:
* [[1990]]. május 27. – A háború utáni első szabad választás.
 
== Műemlékek ==
[[Kép:Grudziądz - fosa.jpg|thumb|240px|Városfalak]]
[[Kép:Grudziądz Granaries 2009 .JPG|thumb|240px|Grudziądz magtárai]]
Grudziądza középkori műemlékei az [[Európai téglagótika útja|Európai téglagótika útjához]] tartoznak.
 
* Középkori belváros (Óváros).
* Városfalak a 14.-15. századból (többek között a Vízikapu: Brama Wodna).
* na wzgórzu zamkowym pozostałości [[Zamek krzyżacki w Grudziądzu|zamku krzyżackiego]] z drugiej połowy [[XIV wiek|XIII w.]] (ruiny wysadzonej przez Niemców w 1945 wieży "Klimek", niewielki fragment parteru skrzydła południowego (a nie jak dotąd twierdzono - wejście do kaplicy) z domurowanym na początku XX wieku portalem, który niesłusznie brano za okno kaplicy - badania archeologiczne prowadzone od 4.06.2008 wykazały, że ów portal nie posiada jakichkolwiek fundamentów, a więc jest tylko atrapą )
* [[Kamienice na Starym Mieście w Grudziądzu]], zabudowania Starego Miasta
* od strony Wisły zespół [[Spichrze w Grudziądzu|spichrzów]] z XIII-XVII w.
* [[Twierdza Grudziądz|cytadela]], której obroną wsławił się [[Wilhelm baron Courbiere|Courbiere]] z przełomu [[XVIII wiek|XVIII]] i [[XIX wiek|XIX w.]]
* [[Gmach Wyższej Szkoły Realnej w Grudziądzu]]
* [[Gmach dawnego Seminarium Nauczycielskiego w Grudziądzu]]
* [[Dawna loża masońska w Grudziądzu]]
<!--
=== Zabytkowe obiekty sakralne ===
== Warunki naturalne ==
[[Plik:JezGrudziadz Wielkiekolegium Rudnickiejez.jpg|thumb|240px|JezioroDawne Rudnickiekolegium jezuickie]]
* [[Kościół i klasztor benedyktynek w Grudziądzu|barokowy zespół poklasztorny benedyktynek]]: budynki klasztorne z XVII-XVIII w., tzw. Pałac Opatek z XVIII w., kościół [[Duch Święty|Św. Ducha]] z [[XVI wiek|XVI w.]], przebudowany w [[XVII wiek|XVII w.]]
* [[Stary kościół ewangelicki w Grudziądzu]]
* [[Kościół garnizonowy w Grudziądzu]]
* [[Kościół św. Jana w Grudziądzu]]
* [[Kaplica św. Jerzego w Grudziądzu]]
* [[Kościół Świętego Krzyża w Grudziądzu]]
* [[Kościół św. Mikołaja w Grudziądzu|kościół św. Mikołaja]] ([[Kościół farny|fara]], obecnie [[kolegiata]]) z [[XIII wiek|XIII]]-[[XV wiek|XV w.]]
* [[Kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Grudziądzu|Kościół Niepokalanego Serca NMP w Grudziądzu]]
* [[Barokowy zespół pojezuicki w Grudziądzu|barokowy zespół pojezuicki]]: kościół [[Franciszek Ksawery|św. Franciszka Ksawerego]] z XVIII w., kolegium z XVII-XVIII w. (obecnie Urząd Miejski)
* [[Kościół i klasztor reformatów w Grudziądzu|zespół poklasztorny reformatów]] z poł. [[XVIII wiek|XVIII w.]], kościół Św. Krzyża i klasztor, obecnie więzienie
* [[Poliptyk Grudziądzki]] (przełom XIV i XV wieku) jest to gotycka malowana nastawa ołtarzowa pochodząca z kaplicy zamku krzyżackiego w Grudziądzu. Obecnie w [[Muzeum Narodowe w Warszawie|Muzeum Narodowym w Warszawie]].
 
Grudziądz jest położony na [[pomorze|Pomorzu]] Nadwiślańskim, na prawym brzegu [[Wisła|Wisły]]. Położenie miasta w połowie drogi między portami północy i dużymi ośrodkami gospodarczymi (jak np. [[Bydgoszcz]], [[Toruń]]), jak również na najkrótszym szlaku, łączącym zachód Polski z Warmią i Mazurami. Z racji położenia miasto od zawsze odgrywało ważną rolę. Na mapie administracyjnej [[Polska|Polski]], Grudziądz leży w województwie kujawsko-pomorskim, i wypełnia zadania powiatu grodzkiego. Jest ono również siedzibą starostwa powiatowego, obejmującego swoim zasięgiem 6 gmin. W jego północnej części dominuje zabudowa jednorodzinna, centralną część miasta stanowi stara, zabytkowa zabudowa śródmiejska, natomiast w południowej usytuowane są dzielnice przemysłowo-składowe, a także duże osiedla mieszkaniowe z "wielkiej płyty". Grunty miasta należą do: Skarbu Państwa (27,5%), Miasta Grudziądz (40,1%), mienia prywatnego (28,3%) oraz (4,1%) do podmiotów gospodarczych (kościołów, związków wyznaniowych){{Fakt|data=2008-09}}. Grudziądz położony jest w [[Kotlina Grudziądzka|Kotlinie Grudziądzkiej]], której powierzchnia wynosi około 240 km², długość 20 km a szerokość 18 km. Jej cechą charakterystyczną są trzy tzw. kępy, które wznoszą się ponad 60 m nad poziom doliny Wisły. Największą z nich jest Kępa Forteczna, wznosząca się na wysokość 86,1 m n.p.m.Pozostałe dwie kępy to Kępa Strzemięcińska i Górnej Grupy. Miasto może pochwalić się bogatymi zasobami czwartorzędowych wód podziemnych. Grudziądz i jego okolice, zaliczone zostały do obszarów najwyższej ochrony w podziale na Główne Zbiorniki Wód Podziemnych Polski i oznaczone jako zbiornik nr 129.
-->
 
A lap eredeti címe: „https://hu.wikipedia.org/wiki/Grudziądz