Cicindela
A homokfutrinka (Cicindela) a ragadozó bogarak (Adephaga) alrendjébe sorolt futóbogárfélék (Carabidae) családjában a homokfutrinka-rokonúak (Cicindelini) nemzetségének névadó neme több mint négyszáz leírt fajjal. Angol nevének tükörfordításával magyarul is mind gyakrabban „tigrisbogár” néven említik.[1] Ezt indokolja, hogy magyarul homokfutrinkának nevezünk némely, a futrinkaformák (Carabinae) alcsaládjába tartozó fajokat, így például a sziki homokfutrinkát (Calomera littoralis)
Homokfutrinka | ||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||||||||||||
Rendszertani besorolás | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
Típusfaj | ||||||||||||||||||||||
mezei homokfutrinka (Cicindela campestris)'' | ||||||||||||||||||||||
Szinonimák | ||||||||||||||||||||||
tigrisbogár | ||||||||||||||||||||||
Alnemek | ||||||||||||||||||||||
szövegben | ||||||||||||||||||||||
Hivatkozások | ||||||||||||||||||||||
![]() A Wikifajok tartalmaz Homokfutrinka témájú rendszertani információt. ![]() A Wikimédia Commons tartalmaz Homokfutrinka témájú médiaállományokat és Homokfutrinka témájú kategóriát. |
Származása, elterjedése
szerkesztésKozmopolita nemzetség, amelynek legtöbb faja Eurázsiában él. Észak-Amerikából 111 faja ismert (Greelane). Észak-Afrikából is ismert (Székessy).
Megjelenése, felépítése
szerkesztésErős testű, közepes vagy nagy bogár. Lábai és csápjai aránylag rövidek.
Feje közepesen fejlett, még a mérsékelten kidomborodó szemekkel együtt alig szélesebb, mint az erős, rövid előtor. Fejpajzsa, pofája és halántéka csupasz.
A szárnyfedők szélén három, egymással össze nem kötött hullámos harántszalag, illetve folt rajzolódik ki (kivéve a C. hybrida egyes változatait, amelyeken egy összekötő oldalszalag is látható). Egyes fajoknál ez a három szalag hat különálló foltra esik szét.
A pénisz praeputial-zsákjának baloldali falában fekvő flagellum rövid, pipa alakú (Székessy).
Életmódja, élőhelye
szerkesztésA Magyarországon honos fajok főleg homokos területeken élnek (Székessy).
Rendszertani felosztása
szerkesztésA nemet 21 alnemre bontják. Sok az alnembe sorolatlan faj.
Alnemek
szerkesztés- Cicindela (Ancylia)
- Cicindela (Austrocicindela)
- Cicindela (Callytron)
- Cicindela (Calochroa)
- Cicindela (Cephalota)
- Cicindela (Cicindela)
- Cicindela (Cicindelidia)
- Cicindela (Cosmodela)
- Cicindela (Dromochorus)
- Cicindela (Ellipsoptera)
- Cicindela (Elliptica)
- Cicindela (Eugrapha)
- Cicindela (Habrodera)
- Cicindela (Habroscelimorpha)
- Cicindela (Hipparidium)
- Cicindela (Hypaetha)
- Cicindela (Lophyridia)
- Cicindela (Pancallia)
- Cicindela (Ropaloteres)
- Cicindela (Spilodia)
- Cicindela (Taenidia)
- Cicindela (besorolatlan)
Magyarországi fajok, alfajok[2]
szerkesztés- mezei homokfutrinka (Cicindela campestris ssp. campestris L., 1758)
- öves homokfutrinka (Cicindela hybrida ssp. hybrida L., 1758)
- alföldi homokfutrinka (Cicindela soluta) — pannon homokfutrinka (Cicindela soluta ssp. pannonica Mandl, 1936)
- erdei homokfutrinka (Cicindela sylvicola Dejean, 1822)
- nyugati homokfutrinka (Cicindela transversalis Dejean, 1822)
Egyéb fajok
szerkesztés- Cicindela abdominalis
- Cicindela aberrans
- Cicindela aeneicollis
- Cicindela africana
- Cicindela albissima
- Cicindela alboguttata
- Cicindela albosinuata
- Cicindela allardi
- Cicindela alluaudi
- Cicindela altaica
- Cicindela amargosae
- Cicindela ancocisconensis
- Cicindela andrewesi
- Cicindela angulata
- Cicindela angulicollis
- Cicindela ankarahitrae
- Cicindela anometallescens
- Cicindela antennalis
- parti homokfutrinka (Cicindela arenaria)
- Cicindela arenicola
- Cicindela arida
- Cicindela asiatica
- Cicindela asperula
- Cicindela assamensis
- Cicindela aterrima
- Cicindela aulica
- Cicindela aurofasciata
- Cicindela aurora
- Cicindela aurulenta
- Cicindela barmanica
- Cicindela basilewskyana
- Cicindela batechii
- Cicindela batesi
- Cicindela belfragei
- Cicindela bellissima
- Cicindela beneshi
- Cicindela bianconii
- Cicindela bicolor
- Cicindela blanda
- Cicindela bohemani
- Cicindela boops
- Cicindela bouyeri
- Cicindela bramani
- Cicindela brancuccii
- Cicindela brazzai
- Cicindela brevipilosa
- Cicindela cabigasi
- Cicindela californica
- Cicindela calligramma
- Cicindela cardini
- Cicindela cardoni
- Cicindela cariana
- Cicindela carissima
- Cicindela carolae
- Cicindela carthagena
- Cicindela caternaulti
- Cicindela caucasica
- Cicindela cazieri
- Cicindela celeripes
- Cicindela ceylonensis
- Cicindela chatthinensis
- Cicindela chinensis
- Cicindela chloris
- Cicindela chlorocephala
- Cicindela chrysippe
- Cicindela cicindeloides
- Cicindela cincta
- Cicindela circumpicta
- Cicindela clarina
- Cicindela clavator
- Cicindela clypeata
- Cicindela coerulea
- Cicindela colasiana
- Cicindela columbica
- Cicindela compressicornis
- Cicindela concolor
- Cicindela congoensis
- Cicindela conturbatum
- Cicindela convexoabrupticollis
- Cicindela coquerelii
- Cicindela corbetti
- Cicindela craverii
- Cicindela crespignyi
- Cicindela cristipennis
- Cicindela cubana
- Cicindela cuprascens
- Cicindela cursitans
- Cicindela cyanea
- Cicindela cyaniventris
- Cicindela debilis
- Cicindela decemguttata
- Cicindela decemnotata
- Cicindela denikei
- Cicindela denverensis
- Cicindela depressula
- Cicindela descarpentriesi
- Cicindela desertorum
- Cicindela desgodinsii
- Cicindela despectata
- Cicindela deyrollei
- Cicindela diania
- Cicindela didyma
- Cicindela diehli
- Cicindela discrepans
- Cicindela dispersesignata
- Cicindela distanti
- Cicindela divergentemaculata
- Cicindela diversa
- Cicindela diversilabris
- Cicindela dives
- Cicindela dorsalis
- Cicindela duodecimguttata
- Cicindela duplosetosa
- Cicindela duponti
- Cicindela dysenterica
- Cicindela elegantula
- Cicindela elisae
- Cicindela equestris
- Cicindela euthales
- Cicindela fabriciana
- Cicindela fatidica
- Cicindela favergeri
- Cicindela feisthamelii
- Cicindela fera
- Cicindela ferriei
- Cicindela fimbriata
- Cicindela fischeri
- Cicindela flavomaculata
- Cicindela flavosignata
- Cicindela flavovestita
- Cicindela fleutiauxi
- Cicindela flohri
- Cicindela floridana
- Cicindela foliicornis
- Cicindela fontanea
- Cicindela formosa
- Cicindela fowleri
- Cicindela fulgida
- Cicindela fulgoris
- Cicindela funerea
- Cicindela gabbii
- Cicindela gabonica
- Cicindela gallica
- Cicindela gemmata
- Cicindela gemmifera
- Cicindela georgiensis
- parlagi homokfutrinka (Cicindela germanica)
- Cicindela gigantula
- Cicindela goryi
- Cicindela gracileguttata
- Cicindela grandidieri
- Cicindela grandis
- Cicindela granulata
- Cicindela gratiosa
- Cicindela guerrerensis
- Cicindela guttata
- Cicindela haefligeri
- Cicindela hamata
- Cicindela hamiltoniana
- Cicindela harmandi
- Cicindela hemorrhagica
- Cicindela herbacea
- Cicindela heros
- Cicindela hiekei
- Cicindela highlandensis
- Cicindela hirticollis
- Cicindela hirtilabris
- Cicindela holzschuhi
- Cicindela hornii
- Cicindela huttoni
- Cicindela hydrophoba
- Cicindela iberica
- Cicindela ingridae
- Cicindela intermedia
- Cicindela interrupta
- Cicindela interruptoabbreviata
- Cicindela interruptofasciata
- Cicindela ioessa
- Cicindela isaloensis
- Cicindela ismenia
- Cicindela jakli
- Cicindela japana
- Cicindela japonica
- Cicindela javeti
- Cicindela junkeri
- Cicindela juno
- Cicindela kachowskyi
- Cicindela karlwerneri
- Cicindela kassaica
- Cicindela katsepyana
- Cicindela kenyana
- Cicindela kerandeli
- Cicindela kikondjae
- Cicindela klugii
- Cicindela kolbeana
- Cicindela kudrnai
- Cicindela lacrymans
- Cicindela lacrymosa
- Cicindela lacteola
- Cicindela lagunensis
- Cicindela lamburni
- Cicindela latesignata
- Cicindela laticornis
- Cicindela laurae
- Cicindela leguilloui
- Cicindela lemniscata
- Cicindela lengi
- Cicindela lepida
- Cicindela leptographa
- Cicindela leucopicta
- Cicindela lewisii
- Cicindela limbalis
- Cicindela limbata
- Cicindela lisaannae
- Cicindela littoralis
- Cicindela lizleriana
- Cicindela longestriata
- Cicindela longicornis
- Cicindela longilabris
- Cicindela lugens
- Cicindela lugubris
- foltos homokfutrinka (Cicindela lunulata) (Lophyridia) [3]
- Cicindela lurida
- Cicindela lusitanica
- Cicindela luteolineata
- Cicindela macra
- Cicindela macrochila
- Cicindela macropus
- Cicindela majalis
- Cicindela mamasa
- Cicindela marginata
- Cicindela marginella
- Cicindela marginipennis
- Cicindela mariae
- Cicindela maritima
- Cicindela marmorata
- Cicindela maroccana
- Cicindela marshalli
- Cicindela marutha
- Cicindela mathani
- Cicindela mechowi
- Cicindela melissa
- Cicindela mimula
- Cicindela mindanaoensis
- Cicindela minettii
- Cicindela mireki
- Cicindela miseranda
- Cicindela monticola
- Cicindela moraveci
- Cicindela mouhoti
- Cicindela muata
- Cicindela mufumbweana
- Cicindela multifoveolata
- Cicindela mwinilungae
- Cicindela myinthlaingi
- Cicindela nagaii
- Cicindela nebraskana
- Cicindela nebuligera
- Cicindela neumanni
- Cicindela nevadica
- Cicindela nigrilabris
- Cicindela nigrior
- Cicindela nigritula
- Cicindela nigrocoerulea
- Cicindela nordmanni
- Cicindela nosei
- Cicindela notata
- Cicindela notopleuralis
- Cicindela nubifera
- Cicindela nysa
- Cicindela nzingae
- Cicindela oaxacensis
- Cicindela obliqueclavatum
- Cicindela obsoleta
- Cicindela ocellata
- Cicindela octogramma
- Cicindela octonotata
- Cicindela ohlone
- Cicindela olivacea
- Cicindela opigrapha
- Cicindela oregona
- Cicindela osa
- Cicindela pamphila
- Cicindela papillosa
- Cicindela parowana
- Cicindela patruela
- Cicindela pepetela
- Cicindela permaculata
- Cicindela perroti
- Cicindela petermayri
- Cicindela petitii
- Cicindela phosphora
- Cicindela pierronii
- Cicindela pilatei
- Cicindela pimeriana
- Cicindela plumigera
- Cicindela plutonica
- Cicindela politula
- Cicindela praetextata
- Cicindela princeps
- Cicindela prodotiformis
- Cicindela pseudoaurora
- Cicindela pseudoeuthales
- Cicindela pseudoradians
- Cicindela pseudorusticana
- Cicindela pseudosiamensis
- Cicindela pseudosoa
- Cicindela pseudosuturalis
- Cicindela pseudotereticollis
- Cicindela pseudoviridis
- Cicindela pudibunda
- Cicindela pudica
- Cicindela pugetana
- Cicindela pulchra
- Cicindela punctulata
- Cicindela puritana
- Cicindela purpurea
- Cicindela quadripunctulata
- Cicindela quedenfeldti
- Cicindela radians
- Cicindela rafflesia
- Cicindela regina
- Cicindela repanda
- Cicindela resplendens
- Cicindela restricta
- Cicindela rhodoterena
- Cicindela rivalieri
- Cicindela robillardi
- Cicindela roseiventris
- Cicindela rotundicollis
- Cicindela rufiventris
- Cicindela rufoaenea
- Cicindela rufomarginata
- Cicindela rugatilis
- Cicindela rugicollis
- Cicindela rusticana
- Cicindela sacchii
- Cicindela sachalinensis
- Cicindela safraneki
- Cicindela sahlbergii
- Cicindela salvazai
- Cicindela sanguineomaculata
- Cicindela satura
- Cicindela scabrosa
- Cicindela schauppii
- Cicindela schillhammeri
- Cicindela scutellaris
- Cicindela sedecimpunctata
- Cicindela segonzaci
- Cicindela semicircularis
- Cicindela semiconfluens
- Cicindela senilis
- Cicindela separata
- Cicindela serieguttata
- Cicindela setosomalaris
- Cicindela severa
- Cicindela sexguttata
- Cicindela sexpunctata
- Cicindela shinjii
- Cicindela shivah
- Cicindela shozoi
- erdei homokfutrinka (Cicindela silvicola)
- Cicindela sjoestedti
- Cicindela smaragdina
- Cicindela smrzi
- Cicindela soalalae
- Cicindela sommeri
- Cicindela songorica
- Cicindela sperata
- Cicindela splendida
- Cicindela stephanae
- Cicindela striga
- Cicindela sturmii
- Cicindela suturalis
- Cicindela suturata
- Cicindela sylvatica
- Cicindela talychensis
- Cicindela tenuicincta
- Cicindela tenuisignata
- Cicindela tereticollis
- Cicindela terricola
- Cicindela thalestris
- Cicindela theatina
- Cicindela thugurica
- Cicindela togata
- Cicindela trailini
- Cicindela tranquebarica
- Cicindela transbaicalica
- Cicindela transversefasciata
- Cicindela trifasciata
- Cicindela trimaculata
- Cicindela tritoma
- Cicindela turkestanica
- Cicindela turkestanicoides
- Cicindela unipunctata
- Cicindela vasseletii
- Cicindela velata
- Cicindela velutinigrens
- Cicindela veracruzensis
- Cicindela virgula
- Cicindela viridicollis
- Cicindela viridiflavescens
- Cicindela viridipennis
- Cicindela viridisticta
- Cicindela vittata
- Cicindela vonhageni
- Cicindela vulcanicola
- Cicindela wachteli
- Cicindela walkeriana
- Cicindela wapleri
- Cicindela waynei
- Cicindela whithillii
- Cicindela wickhami
- Cicindela willistoni
- Cicindela xanthophila
Jegyzetek
szerkesztés- ↑ Bíró Gábor: Mozgó homok, inváziós fajok és a változás szele: túl jól sikerült a tudományos kísérlet, ami a Dűnét ihlette
- ↑ Szél Győző: A hazai futóbogarak (Carabidae) magyar neve
- ↑ Természettudományi lexikon III. (Gy–K). Főszerk. Erdey-Grúz Tibor. Budapest: Akadémiai. 1966. 254. o.
Források
szerkesztés- Székessy: Székessy Vilmos: CARABOIDEA — FUTÓBOGÁR-IDOMÚAK Archiválva 2021. november 6-i dátummal a Wayback Machine-ben
- Greelane: Greelane: Tigrisbogarak
- remlac.hu: HOMOK(FUTRINKA)